درمان انحراف ستون فقرات از طریق فیزیوتراپی

درمان انحراف ستون فقرات از طریق فیزیوتراپی

انحراف ستون فقرات که به نام اسکولیوز هم شناخته می‌شود نوعی اختلالی است که در آن ستون مهره ها دارای انحراف های غیرطبیعی و بدشکل شدید هستند. اسکولیوز در بزرگسالان باعث تحلیل رفتن بدن به علت بالا رفتن سن و پارگی در ناحیه کمر به وجود می آید. گاهی اوقات انجام عمل جراحی در گذشته می تواند باعث بروز این مشکل شود. انحراف ستون فقرات زمانی رخ می دهد که مفاصل و دیسک های ستون فقرات با گذر زمان دچار انحراف شود و دیگر نتواند ستون فقرات را در حالت طبیعی و مناسب خود حفظ کنند. تحت فشار قرار گرفتن اعصاب و مفاصل باعث بروز درد میشود در صورتی که به صورت کلی انحراف غیر طبیعی ستون فقرات نقشی در بروز درد ندارد  اما اگر اعصاب و مفاصل تحت فشار قرار بگیرند باعث ایجاد درد می‌شود.  روش‌های مختلفی برای درمان انحراف ستون فقرات  وجود دارد که در این مقاله در مورد آنها صحبت می کنیم تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

شکل طبیعی ستون فقرات 

ستون فقرات ما از ۲۴ عدد استخوان تشکیل شده است که به آنها مهره می گویند، این استخوان ها قابلیت حرکت دارند و به کمک رباط به یکدیگر متصل شده‌اند. فاصله بین استخوان ها توسط دیسک پر شده است.  دیسک مانند یک ضربه گیر عمل می کند و باعث انعطاف پذیری ستون فقرات میشود. هر مهره دارای یک ساختار سه مفصلی و یک دیسک بزرگ در قسمت جلو و دو مفصل فاست در قسمت پشت است. این ساختار قوی و توانمند به متصل کردن استخوان ها و حفظ مطابقت آنها کمک می‌کند و آنها را روی هم حفظ می نماید و به ستون فقرات کمک می کند بتواند خم شود و به هر طرف که بخواهد حرکت نماید. هنگامی که از روبه رو به ستون فقرات نگاه میکنیم احساس میکنیم کاملاً صاف است اما اگر از کنار به آن نگاه کنیم متوجه انحنای آن خواهیم شد. این انحنا به جذب ضربه های ناشی از حرکت بدن در هنگام راه رفتن کمک می‌کند و سر شما را به صورت طبیعی روی ران و لگن قرار می دهد. در قسمت گردن و ستون فقرات ناحیه گردنی مهره کمی به سمت داخل و به سمت فک انحنا دارند ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه به سمت بیرون هدایت شده است ،در قسمت ناحیه پایین کمر به سمت داخل انحنا دارد.

انحنای ستون فقرات چگونه ایجاد می شود 

عوامل متعددی می توانند باعث تغییر شکل و انحنای ستون فقرات شود. این اختلال می‌تواند به علت نقایص مادرزادی، رشد دوران کودکی،آسیب دیدگی ناشی از بالا رفتن سن یا انجام نادرست از عمل جراحی ستون فقرات به وجود بیاید. انواع مختلفی از اسکولیوز و انحراف ستون فقرات وجود دارد.اسکولیوز تحلیل برنده شایع‌ترین نوع انحراف ستون فقرات در بزرگسالان است در ادامه انواع ستون فقرات را بیان می کنیم:

• اسکولیوز

اسکولیوز به کج شدن ستون فقرات به طرفین گفته می شود. این اختلال در افراد بزرگسال هنگامی که دیسک و مفاصل آنها شروع به انحراف نماید ایجاد می گردد. مفاصل فاست در  انعطاف پذیر شدن ستون فقرات نقش مهمی دارند و به چرخش بدن و کشش  و خم شدن آن کمک می نمایند. اگر مفاصل فاست دچار انحراف شوند استخوان های ستون فقرات دچار چرخش می شوند در به یک سمت از کمر منحرف می شوند.

• کیفوز

یکی دیگر از اختلالات غیر طبیعی در ستون فقرات  کیفوز است که در این اختلال ستون فقرات به سمت بیرون کشیده می‌شوند و انحنای بسیار زیادی پیدا می‌کنپد. این اختلال در قسمت فوقانی کمر بسیار رایج است معمولاً در نتیجه فشردگی و شکستگی مهره ها رخ می دهد. اختلال کیفوز ستون فقرات ناحیه پایین کمر نیز ایجاد می گردد، دامنه ی فعالیت های بیمار را محدود می‌کند و می‌تواند درد و ناراحتی زیادی را در افراد مسن به وجود بیاورد. کیفوز می‌تواند مانع از ایستادن صاف در بیماران شود، در بیمارانی که سابقه انجام یک یا چند عمل جراحی در گذشته داشته اند این افراد با اختلالات ای مواجه میشوند که سندروم صافی کمر نام دارد این مسئله به این معنا است که آنها بخش قابل توجهی از انحنای طبیعی ستون فقرات خود را به سمت داخل از دست میدهند.

• لوردوزیس

اختلالی است که تحت عنوان قوس کمر و گودی کمر شناخته می شود. در لوردوزیس ستون فقرات در قسمت پایینی کمر به سمت داخل منحرف می شوند و ظاهر نام نامناسبی را ایجاد می کنند.

با ورود به  دوران پیری، استخوان ها با تغییراتی مواجه می‌شوند که می‌تواند بدن را تحلیل ببرند. این امر بخشی از فرآیند طبیعی پیری محسوب می شود. هنگام انحراف مفاصل احتمال بروز آرتریت وجود دارد. ممکن است ستون فقرات به اطراف انحراف پیدا کنند عوامل دیگری نیز در بروز این اختلال نقش دارند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.

آرتریت و تحلیل رفتن دیسک و بروز سندروم مفاصل فاست باعث از بین رفتن حالت طبیعی و انطباق مهره های ستون فقرات می شود. پوکی استخوان و کاهش تراکم آن و شکستگی و فشار  مهره باعث انحراف ستون فقرات خواهد. شد انجام عمل جراحی در گذشته و گذر زمان یکی از دلایل اصلی انحراف ستون فقرات است البته لازم است به این نکته اشاره کنیم که هرگونه عمل جراحی در گذشته نمی تواند باعث ایجاد انحراف ستون فقرات شود. برخی از افراد از این ترس انحراف ستون فقرات خود عمل های جراحی که برای سلامتی آنها لازم است نمی دهند در صورتی که تشخیص این امر بر عهده بهترین متخصص ستون فقرات در تهران می باشد.

با بالا رفتن سن پیر شدن مفاصل بدن و شکستگی مهره در قسمت فوقانی محل فیوژن، احتمال  انحراف ستون فقرات وجود دارد. خارج کردن بخشی از ستون فقرات می تواند انحراف ستون فقرات را ایجاد نماید. ممکن است عمل جراحی باعث رفع و کاهش درد شود اما به علت ناپایدار بودن ستون فقرات احتمال بازگشت علائم و نشانه های آن در آینده برای شما وجود دارد.

علائم و نشانه های اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات چیست؟

اسکولیوز معمولا در اوایل تشکیل علامت و نشانه ای ندارد که با استفاده از آن بتوانیم تشخیص بدهیم ته در برخی از مواقع شدت انحراف ستون فقرات به قدری زیاد است که به راحتی قابل تشخیص می باشد. در افرادی که انحراف  ستون فقرات آنها کم است این بیماری معمولاً توسط معلمین ورزش و دوستان بچه ها هنگامی که در استخر هستند تشخیص داده می‌شود. اما در بسیاری از مواقع مادران هنگامی که لباس های فرزند خود را عوض می کنند ‌و استحمام کودک در نوزادی می‌توانند این عارضه را تشخیص بدهند. اولین نکته ای که در این افراد جلب توجه می‌کند این است که هنگامی که فرد به طرف جلو و خم میشود یا در اصطلاح فارسی دولا می شود یک طرف کمر یا قفسه سینه بالاتر از طرف دیگر است. اگر کودک را هنگام راه رفتن از مقابل نگاه کنیم متوجه می شویم که یک شانه پایین تر از شانه دیگر قرار دارد و اگر بیمار را از روبه رو نگاه کنیم لگن بیمار تراز نیست یک طرف لگن پایین تر از طرف دیگر است. اسکولیوز معمولاً درد ندارد اما در اثر فشار هایی که به کمر وارد می شود می تواند باعث درد در ناحیه کمر شود. به طور کلی انواع متعددی از اسکولیوز و انحراف ستون فقرات وجود دارد که علائم و نشانه های آن ها میتواند متفاوت باشد و تشخیص آنها با توجه به زمان ایجاد اسکولیوز متفاوت است .گاهی نیز اسکولیوز ها در رادیوگرافی هایی که به علت مشکلات ریوی از بیماران گرفته میشود تشخیص داده میشود. در اسکولیوز افراد زیر ۱۸ سال درصد کمی به علت درد به پزشک مراجعه می کنند، در افرادی که بالای ۱۸سال قرار دارند معمولاً دردهایی ایجاد می شود که باعث می شود بیمار به پزشک مراجعه نماید. عواملی که در تعیین نوع و تشخیص اسکولیوز باید مورد توجه قرار دهیم نوع اسکولیوز، سن شروع آن ،سن تشخیص آن و داشتن بیماری زمینه‌ای که باعث  اسکولیوز شده است می باشد.با توجه به این عوامل می توانیم نوع اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات را تشخیص دهیم. پس از تشخیص علت بیماری و عارضه می توانیم به دنبال راهی برای درمان این اختلال باشییم.

• اسکولیوز مادرزادی

در این بیماری هنگامی که کودک نوزاد متولد می شود استخوان های مهره به شکل مهره کامل درست نشده، در واقع یک نیم مهره هستند. این نوع اسکولیوز در دوران نوزادی و شیرخوارگی شناخته می‌شود و معمولاً پیشرفت سریعی دارد. هرچه کودک بزرگتر می شود انحراف ستون فقرات هم بیشتر می‌شود.

• اسکولیوز شیرخوارگی

این نوع اسکولیوز ها علت مادرزادی ندارند، مهره ها ساختار طبیعی خود را دارند؛ اما به علت هایی همچون چرخش ستون مهره ها ایجاد  می شوند. این نوع اسکولیوز نیز پیشرفت بالایی دارد؛ تفاوت اسکولیوز مادرزادی با اسکولیوز شیرخوارگی در این است که در اسکولیوز مادرزادی یکی از مهره ها به صورت نصف درست شده است در صورتی که در اسکولیوز شیرخوارگی مهره ها کامل می باشند. اسکولیوز مادرزادی و شیرخوارگی در دوران کودکی تشخیص داده میشود اما پیشرفت اسکولیوز مادرزادی از اسکولیوز شیرخوارگی بیشتر است.

• اسکولیوز  نوجوانان 

شایعترین نوع اسکولیوز است علت آن مشخص نیست می‌شود و اسکولیوز ایدیوپاتیک  معمولاً در سنین ۱۲ تا ۱۶ سالگی تشخیص داده میشود.

• اسکولیوز بالغین

اسکولیوز بالغین پس از سن ۱۸ سالگی تشخیص داده میشود. اگر در افراد زیر ۵۵ سال  تشخیص داده شود به عنوان اسکولیوز ایدیوپاتیک ای می باشد که دیر تشخیص داده شده است.اسکولیوز در افراد بالای سن ۵۵ سالگی اسکولیوز دژنراتیو نام  دارد که به علت فرسوده شدن ستون مهره ها ایجاد می شود.

درمان اسکولیوز ستون فقرات

روش های مختلفی برای درمان اسکولیوز وجود دارد. اما اساس درمان اسکولیوز بر طبق دو اصل می باشد یک تجویز بریس برای  بیمار و دو  تحت نظر گرفتن بیمار. هر چه بیمار در سن پایین تری قرار داشته باشد انحراف روز  به روز بیشتر می‌شود در اسکولیوزهای بالای ۲۰ درجه به بیماران توصیه می‌شود از بریس استفاده کنند و هر چه مدت زمان استفاده از بریس بیشتر باشد نتیجه بهتری را مشاهده خواهند نمود. هدف از استفاده از بریس جلوگیری از پیشرفت بیماری میباشد و در موارد نادری ممکن است اسکولیوز بیمار را کمتر نماید. به لحاظ علمی بریس باید به مدت ۲۲ ساعت در روز پوشیده شود، در هنگام ورزش بیمار میتواند به بریس خود را باز کند.

اصل دوم تحت نظر گرفتن بیماران است بیماری اسکولیوز چه از بریس استفاده کنند و چه استفاده نکنند باید حداقل شش ماه یکبار به طبیب خود مراجعه کنند و مورد ارزیابی قرار بگیرند. استفاده از بریس برای جلوگیری از رشد می باشد. بنابراین در افرادی که رشد آنها متوقف شده است استفاده از بریس در درمان اثری ندارد. برخی از بیماران به دلایل مختلفی در مورد استفاده از بریس مقاومت می کنند و در صورتی که بعد از متوقف شدن رشد و بزرگتر شدن انحراف می‌توانند فاجعه را درک کنند.  برای کودکان و نوجوانانی که در مورد استفاده از بریس مقاومت می کنند ابتدا باید  پدر و مادر قانع شوند و بعد فرزندان خود را برای استفاده از بریس ترغیب نمایند.

برای متوجه شدن اثر بریس در پیشرفت اسکولیوز مثالی فرضی میزنیم؛ تصور نمایید نهال درختی است  برای صاف کردن آن از قدیم الایام چوب راستی را در کنار نهال قرار میدهند و نهال را با نخ و طناب به دور چوب راست می بندند تا با افزایش رشد، نهال به تدریج راست  شود. هرچه که نهال کوچک تر و باریک تر باشد نتیجه بهتری حاصل میشود. در قوس های بالای ۵۰ درجه در مواردی که اسکولیوز بیمار پیشرفت می کند لازم است که بیمار مورد عمل جراحی قرار بگیرد.

جراحی اسکولیوز چگونه انجام میشود؟

اسکولیوز را به دو دلیل عمل می کنیم یکی به علت مسائل زیبایی و دیگری در اسکولیوز های پیشرونده

معمولاً اسکولیوز های بیشتر از ۳۰ درجه به لحاظ زیبایی در بدن نوجوانان تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. خصوصاً اگر قوس بیمار در ناحیه کمر باشد عمل جراحی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. زیرا در این گونه جوانان و نوجوانان شانه ها و لگن بیمار در یک سطح قرار ندارند. در اسکولیوز های بالاتر از ۴۰ درجه در افرادی که در حال رشد هستند و قوس های بالاتر از ۵۰ درجه در بیمارانی که رشد آنها تمام شده است اسکولیوز به علت جلوگیری از پیشرفت تحت درمان جراحی قرار می گیرد.

نتیجه عمل جراحی اسکولیوز چیست؟

با توجه به حساسیت ستون فقرات و نخاع بسیاری از افراد در مورد نتیجه عمل جراحی اسکولیوز دچار تردید و اضطراب هستند. هرچه در سن پایین تر عمل جراحی اسکولیوز انجام شود، شاهد نتیجه بهتری خواهیم بود. امروزه با توجه به پیشرفت جراحی معمولاً نتیجه عمل های جراحی اسکولیوز خوب است و تنها در حدود ۲ درصد از بیماران احتمال ضایعات عصبی وجود دارد. معمولا با یک روش جراحی از پشت و با گذاشتن پیچ در مهره ها و وصل کردن آنها به یک میله به میزان قابل قبولی بهبود می یابند. چون اکثر انحراف اسکولیوز در ناحیه پشت قرار دارد معمولاً محدودیت  حرکتی برای بیمار ایجاد نمی شود و بیمار می تواند به جلو و عقب خم شود. هرچی سن اسکولیوز بالاتر باشد عمل جراحی مشکل تر می شود زیرا ستون فقرات انعطاف پذیری خود را از دست میدهد و جراح مشکل تر می تواند اسکولیوز را اصلاح کند. در اسکولیوز های پیشرفته و غیر قابل اصلاح، عمل جراحی برای بیمار انجام می شود‌؛ اول از جلوی قفسه سینه را باز میکند و دیسک های بیمار را بر می دارند تا ستون مهره ها قابل انعطاف باشند و از پشت  برای بیمار پیچ گذاشته می‌شود و پیچ ها بدون میله موازی در طرف راست و چپ متصل می‌گردد و پیوند استخوانی داده می‌شود تا اسکولیوز اصلاح شود. در مورد کودکانی که در حال رشد هستند از میله های قابل رشد استفاده می شود یعنی هر ۶ماه کودک به پزشک متخصص خود مراجعه می کند و جراح میله های بیمار را بلندتر می کند.

نکته ی مهم در مورد عمل جراحی اسکولیوز این است که حتماً به متخصص طب فیزیکی‌ توانبخشی در تهران که در این زمینه صاحب تخصص و تجربه است مراجعه نمایید.

در مورد در مورد درمان اسکولیوز با فیزیوتراپی باید بگوییم که ورزش کردن و انجام دادن تمرین های قدرتی عامل اصلی در فرایند درمان محسوب می شود و باید به یک بخش بسیار مهم در برنامه روزانه بیمار تبدیل شود. متخصص فیزیوتراپی روش های صحیح برداشتن اجسام و راه رفتن را به بیمار آموزش می‌دهد و تلاش می‌کند تا عضلات شکم، کمر و پاهای بیمار قوی شود و پزشک را برای انجام تمرینات کششی تشویق خواهد نمود. لذا فیزیوتراپی در جلوگیری از پیشرفت و دردهای ناشی از اسکولیوز  نقش مهمی دارد.