قبل از این که در مورد خار پاشنه یا پلانتارفاشئیت صحبت کنیم، باید نسبت به ساختار پاشنه پا کمی اطلاعات کسب نمایید. اطراف استخوان پاشنه بافت چربی ای به نام پد قرار دارد و ناحیه کف و استخوان پاشنه لیگمان های متعددی متصل شده است که در صورت پارگی و ایجاد التهاب میکروسکوپی آنها درد در این ناحیه صورت می گیرد و به اصطلاح خار پاشنه ایجاد می شود. طبق مشاهدات انجام شده مشکل خار پاشنه در میان خانم ها بیشتر مشاهده می شود. خانم هایی که دارای وزن زیاد هستند، نسبت به دیگر افراد بیشتر در خطر این بیماری قرار دارند. همچنین عوامل دیگری که بر روی ایجاد مشکل خار پاشنه اثر گذار است، پوشیدن کفش های نامناسب یا راه رفتن طولانی مدت در سطوح سفت و سخت می باشد.
پلانتارفاشئیت چیست و چه نقشی در ایجاد درد پاشنه ایفا می کند؟
فاشیای پلانتار یک لیگامان یا رابط بلند و کلفت است که در قسمت زیر کف پا قرار دارد. این لیگامان از قسمت پاشنه پا به زیر پنجه های پا کشیده می شود و قوس کف پا را تشکیل می دهد. یک طرف این رابط در سطح زیرین استخوان پاشنه قرار دارد و سر دیگر آن به حالت پهن شده به بند پرگزیمان پا متصل می شود. پلانتار فاشیا از فیبرهای کلاژن ساخته شده که به تاندون آشیل متصل می شود. این اتصال با افزایش سن کم شده و شخص هنگام راه رفتن و بالا بردن انگشتان دچار کشش سفتی خواهد شد. هرچقدر این کشش بیشتر شود، احساس درد بیشتر خواهد بود و براساس درمان فیزیوتراپی پلانتارفاشئیت ایجاد شده است.
بیشتر افراد درد پاشنه را به علت خار پاشنه توصیف می کند، اما این باور غلط است.
اکثر افراد هنگام احساس درد پاشنه آن را به وجود خار پاشنه توصیف می کنند. اما این تفکر غلط است. اگرچه افرادی که دچار فاشئیت پلانتار شده اند، برجستگی کوچکی در زیر استخوان پاشنه حس می کند که به آن خار پاشنه می گویند. اما نکته مهم این است که علت درد به خاطر خار پاشنه نیست. در واقع برجستگی استخوانی در زیر استخوان پاشنه هیچ دردی ایجاد نمی کند. به همین خاطر با خارج کردن آن درد بین نمی رود.
کسانی که دچار پاشنه درد می شوند به دستور پزشک عک سبرداری انجام می‌دهند و مطمئناً در رادیوگرافی آنها برجستگی استخوانی در زیر پاشنه دیده می شود که در گذشته های دور درد حاصل از پاشنه را به خاطر برجستگی استخوان می دانستند که هنوز هم بسیاری از افراد بر این باور هستند. اما امروزه ثابت شده است که درد پاشنه ربطی به برجستگی استخوان ندارد. به همین خاطر بسیاری از افرادی که دارای خارپاشنه هستند، هیچ دردی متحمل نمی شوند. پس دردی که بر روی خار پاشنه احساس می‌شود به خاطر التهاب فاشیای پلانتار است.
خار پاشنه با چه علائمی همراه است؟
اولین علائمی که بیمار هنگام مواجه شدن با خارپاشنه مشاهده می کند، احساس درد و تیزی در ناحیه پاشنه پا می باشد. اکثر اوقات هنگام راه رفتن و برداشتن اولین قدم ها بعد از خوابیدن خواب شبانه یا نشستن های طولانی مدت این حس در ناحیه پاشنه مشاهده می‌شود.
البته این نکته را هم بدانید که هنگام مواجه شدن با گزگز و مور مور شدن و حالت خواب رفتگی و ضعف در ناحیه پاشنه به دنبال علت دیگری بروید.
خیلی اوقات این بیماری در بین دونده ها مشاهده می شود که هنگام تغییرات برنامه ورزشی خود حس خار پاشنه را تجربه می کنند. البته این مشکل همان طور که در ابتدای مقاله گفتیم، تنها به افراد ورزشکار اختصاص ندارد؛ بلکه در بین افراد معمولی هم دیده می شود و علاوه بر علت های نام برده شده صافی و قوس زیاد کف پا و همچنین کوتاهی تاندون آشیل جزء علت های دیگر ایجاد خار پاشنه است.
از هر ۱۰ نفر یک نفر خارپاشنه دارد.
کسانی که دچار فاشئیت پلانتار هستند، مطمئنا خار پاشنه دارند. اما درد حاصل از فاشئیت پلانتار به خاطر خار پاشنه نیست. در واقع در میان هر ده نفر تنها یک نفر خارپاشنه دارد. اما در میان هر ۲۰ نفر تنها یک نفر با درد حاصل از خار پاشنه مواجه می شود. پس کسانی که خار پاشنه دارند، دلیلی نیست که دچار درد فاشئیت پلانتار شوند. البته نگرانی بابت درد نداشته باشید. چرا که درد حاصل از فاشئیت پلانتار را می‌توان بدون خارج کردن خار پاشنه به راحتی درمان کرد.
بعد از مواجه شدن با علائم خار پاشنه چه کار باید کنید؟
بعد از این که با علائم نام برده شده مواجه شدید، برای رفع نگرانی خود حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی شرایط شما و معاینه پا درمان قطعی را صادر می کند. او هنگام معاینه قوس زیاد کف پا و ناحیه ای که هنگام لمس بیشترین درد را به همراه دارد، مورد بررسی قرار می دهد. میزان دردی که پای شما هنگام خم کردن و وارد کردن فشار توسط پزشک ایجاد می شود را در نظر می گیرد و اگر حرکت پا به سمت بالا در قسمت مچ پا محدود شود، حتما در روند درمانی لحاظ می‌کند.
آزمایشات لازم برای فاشئیت پلانتار
سپس متخصص برای اطمینان بیشتر آزمایشات و تصویربرداری های لازم را تجویز می کند تا علت درد حاصل از از ناحیه پاشنه پا مشخص شود و به این نتیجه برسد که آیا این درد به خاطر فاشئیت است یا نه.
یکی از روش های تشخیص خارپاشنه عکس رادیولوژی است. عکس رادیولوژی تصویر واضحی از استخوان پا را به نمایش می‌گذارد و به پزشک کمک می‌کند که علت درد پاشنه را مشخص کند. همچنین خوب است بدانید در عکس رادیولوژی علاوه بر خارپاشنه علت های دیگر مانند شکستگی آرتریت هم قابل تشخیص است.
البته روش های دیگری مانند ام آر آی و سونوگرافی برای تشخیص خارپاشنه وجود دارد. اما درصد استفاده از آنها بسیار کم است و در مواقعی مورد استفاده قرار می گیرد که روش‌های درمانی اولیه تاثیری بر روی رفع خارش پاشنه نداشته است.
برای خواندن مقاله جذاب و پر آموزش درمان سیاتیک می توانید به سایت ما مراجعه فرمایید.
درمان خار پاشنه یا پلانتارفاشئیت چگونه است؟
درصد بیشتر بیماران مبتلا به پلانتار فاشئیت با استفاده از روش های ساده بدون نیاز به جراحی مشکلشان رفع می شود که روند درمانی حدود ۱۰ ماه تا یک سال طول می کشد. هرچقدر شخص در رعایت کردن نکات مراقبتی دقت بیشتری داشته باشد، روند درمانی سریع تر طی می شود. معمولاً نکاتی که توسط پزشکان برای رفع خار پاشنه تجویز می شود شامل موارد زیر می باشد:
- اولین راهی که باید برای تسکین درد خار پاشنه باید انجام دهید، کاهش و توقف فعالیت هایی که درد شما را افزایش می دهد می باشد. مثلاً، فعالیت های ورزشی که درد پاشنه را افزایش می دهد، باید از باید متوقف شود.
- مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن به کاهش درد و التهاب بسیار کمک می کند. البته نحوه مصرف آن باید طبق دستورات پزشک انجام شود.
- همچنین یکی دیگر از روش های درمان خار پاشنه انجام فعالیت های کششی ورزشی، خشکی عضلات پا و ساق پا خار پاشنه را رفع می کند. به همین خاطر پزشکان انجام فعالیت های کششی در قسمت عضلات ساق پا و کف پا را به عنوان یکی از موثرترین روش ها جهت کاهش درد توصیه می کنند.
- تزریق کورتیزون که نوعی استروئید است، به عنوان داروی ضد التهاب قوی جهت کاهش درد و التهاب ناحیه پاشنه انجام می شود. پزشکان برای استفاده از این روش تعداد دفعات تزریق را در محدوده زمانی مشخص در نظر می گیرند. چرا که تزریق مکرر ممکن است موجب پارگی فاشیای کف پا شود که این این اتفاق باعث صاف شدن کف پا و درد بیشتر خواهد شد.
- استفاده از کفش‌های حمایتی و وسایل ارتوپدی هم برای کاهش درد و راه رفتن راحت تر توصیه می شود. اگر دقت داشته باشید کاملا متوجه فشار وارد شدن به پاشنه پا هنگام راه رفتن و قدم برداشتن خواهید شد که نیروی بسیار قابل توجهی به روی فاشیا وارد می شود. در این مواقع استفاده از کفش‌های لایه دار یا وسایل ارتوپدی برای کاهش فشار الزامی است. پدهای پاشنه پا از جنس سیلیکونی ساخته شده و قیمت ارزانی دارد. استفاده مداوم از آن موجب می‌شود پاشنه پا در حالت بالاتری قرار گیرد و فشار کمتری به ناحیه پاشنه پا متحمل شود.
روش جراحی پلانتار فاشئیت
در صورتی که استفاده از روش های غیر جراحی درد پلانتار فاشیئت را تشدید کند، متخصص ترجیح می‌دهد از روش جراحی استفاده کند. طی روند جراحی طول عضله ساق پا افزایش پیدا می کند تا عضلات خشک ساق پا فشار کمتری به فاشیای کف پا وارد کند. در واقع روش جراحی برای بیمارانی که در خم کردن پای خود دچار مشکل هستند بسیار تاثیر گذار است. بنابراین با افزایش طول عضله ساق پا بیمار بهتر می تواند پای خود را حرکت دهد و میزان حرکت مچ پا افزایش پیدا می کند.
روش جراحی به دو صورت برش باز و یا برش های کوچک انجام می شود که در روش برش های کوچک روند جراحی توسط آندوسکوپ (یک وسیله ای که دارای دوربین کوچک) انجام می شود تا پزشک دسترسی بهتری به ساختار مچ پا و تغییرات ایجاد شده داشته باشد. در واقع این پزشک شماست که تشخیص می دهد برای رفع مشکل خار پاشنه از کدام روش ها استفاده کند و کدام روش گزینه ایده آل تری برای انجام جراحی می باشد.
کلام آخر
خوب است بدانید مشکل فاشئیت پلانتار در میان کسانی که کف پایشان به خارج چرخیده و انحراف دارد و قوس بسیاری در کف پای آنها ایجاد شده یا بر عکس کف پای صافی دارد و همچنین مجبور هستند مسافت بسیاری طی کنند، بیشتر اتفاق می‌افتد. پس قبل از این که در سنین پیری با این مشکل مواجه شوید، حتماً به سلامت کف‌پای خود اهمیت دهید.