نویسنده: دکتر اسماعیل نوری


آب زانو، مایعی است که از خون به داخل مفصل زانو تراوش می شود افزایش حجم این مایع به دلایل عفونی، التهابی یا غیرالتهابی، باعث ایجاد ورم زانو می شود. حجم طبیعی آن بین 0.5 تا 4 سی سی هست. تشخیص صحیح آب آوردن زانو نیاز به شرح حال کامل و معاینه فیزیکی دارد. دکتر زانو با توجه به دانش و تجربه تشخیص و درمان را به نحو احسن انجام می دهد.

اسید هیالورونیک

در آب مفصل زانو اسید هیالورونیک، گلیکوپروتئین ها، لوبریسین، پروتئینازها و کلاژنازها وجود دارد. اسید هیالورونیک موجود در آب زانو  با جلوگیری از اصطکاک باعث روانکاری زانو می شود. مایع سینوویال یا آب زانو دارای خواص ضد باکتریایی است که به حفظ یک محیط استریل برای مفصل کمک می کند.

زانو یک مفصل لولایی است که مستعد آسیب ناشی از ضربه، التهاب، عفونت و تغییرات دژنراتیو است. ورم زانو ممکن است ناشی از شرایط حاد یا مزمن باشد. علل از ترومای حاد تا بیماری سیستمیک مزمن متغیر است. شناخت آناتومی اولیه ورم زانو و پاتوفیزیولوژی برای تشخیص دقیق ضروری است. در مفصل زانو، ضربه، استفاده بیش از حد، عفونت، علل سیستمیک یا تغییرات در آرتروز زانو ممکن است باعث افیوژن شود.

مفصل زانو

زانو بزرگترین مفصل و بزرگترین و پیچیده ترین مفصل سینوویال در بدن انسان است. زانو یک مفصل سینوویال از نوع لولایی است که عمدتاً امکان خم شدن و بازشدن (و درجه کمی از چرخش داخلی و جانبی) را فراهم می کند. این مفصل از طریق اتصالات بین کشکک، استخوان ران و درشت نی ایجاد می شود. سطوح مفصلی با غضروف هیالن پوشیده شده و در داخل یک حفره مفصلی محصور شده اند.2 عدد مینیسک و رباط صلیبی داخل مفصل زانو هستند و در ساختمان و عملکرد زانو بسیار مهم می باشند.

از آنجایی که کشکک زانو در داخل تاندون عضله چهارسر ران ران قرار دارد، تکیه‌گاهی برای افزایش قدرت بازکننده زانو فراهم می‌کند و به عنوان یک ساختار تثبیت‌کننده عمل می‌کند که نیروهای اصطکاک وارد شده بر استخوان ران را کاهش می‌دهد.

مفصل زانومینیسک

منیسک های داخلی و جانبی حلقه های فیبروغضروفی هستند که در داخل مفصل زانو قرار دارند. مینیسک دو عملکرد اصلی را انجام می دهد :

سطح مفصلی تیبیا را عمیق می کند : باعث افزایش پایداری مفصل می شود.

به عنوان ضربه گیر عمل می کند : سطح سطح را افزایش می دهد تا نیروهایی که در سراسر مفصل منتقل می شود را از بین ببرد.

رباط ها

رباط های اصلی مفصل زانو عبارتند از :

  • رباط کشکک : ادامه تاندون چهارسر ران در پایین کشکک به توبروزیته تیبیا متصل می شود.
  • رباط های جانبی : دو رباط تسمه مانند، آنها برای تثبیت حرکت لولای زانو عمل می کنند و از حرکت بیش از حد داخلی یا جانبی جلوگیری می کنند
    • رباط جانبی داخلی : رباط پهن و مسطح که در سمت داخلی مفصل یافت می شود. به صورت پروگزیمال به اپی کندیل داخلی استخوان ران و در قسمت دیستال به کندیل داخلی استخوان درشت نی متصل می شود.
    • رباط جانبی خارجی : نازک تر و گردتر از رباط جانبی داخلی، از نزدیک به اپی کندیل جانبی استخوان ران و دیستال به فرورفتگی در سطح جانبی سر فیبولار متصل می شود.
  • رباط های صلیبی : این دو رباط استخوان ران و درشت نی را به هم متصل می کنند. با انجام این کار، آنها از یکدیگر عبور می کنند، از این رو اصطلاح “صلیبی” (لاتین به معنای شبیه صلیب) است.
      • رباط صلیبی قدامی : در ناحیه بین کندیل قدامی استخوان درشت نی می چسبد و در آنجا با منیسک داخلی ترکیب می شود. به سمت عقب بالا می رود تا به استخوان ران در حفره بین کندیل متصل شود. از دررفتگی قدامی تیبیا روی استخوان ران جلوگیری می کند.
      • رباط صلیبی پشتی : در ناحیه بین کندیل خلفی تیبیا متصل می‌شود و به سمت قدامی بالا می‌رود تا به کندیل فمورال قدامی میانی متصل شود. از دررفتگی خلفی تیبیا روی استخوان ران جلوگیری می کند.

بورس های اطراف زانو

بورس یک ساختار کیسه مانند است که حاوی مقدار کمی مایع سینوویال است. عملکرد آن کاهش اصطکاک بین تاندون ها، استخوان و پوست در حین حرکت است. چهار بورس اصلی در مفصل زانو وجود دارد :

  • بورس فوقانی کشکک : بین عضله چهارسر ران و استخوان ران قرار دارد.
  • بورس روی کشکک : بین راس کشکک و پوست قرار دارد.
  • بورس زیر کشکک : تقسیم به عمقی و سطحی. بورس عمیق بین استخوان درشت نی و رباط کشکک قرار دارد. سطحی بین رباط کشکک و پوست قرار دارد.
  • بورس نیم غشایی : در قسمت داخلی مفصل زانو، بین عضله نیمه غشایی و سر داخلی گاستروکنمیوس قرار دارد.

علت ورم زانوورم زانو

شایع ترین علت آب آوردن زانو  در مراقبت های اولیه، آرتروز، آسیب و نقرس است.سینوویوم ملتهب حاوی شکاف‌های بزرگی است که به مولکول‌های تقریباً با هر اندازه‌ای اجازه می‌دهد از غشای آن عبور کنند و باعث ورم زانو شوند. افیوژن های بزرگ همچنین می تواند منجر به کیست در حفره پوپلیتئال شود که کیست بیکر نامیده می شود. افیوژن زانو می تواند شامل مایع سینوویال یا همارتروز باشد. زانو علاوه بر فضای داخل مفصلی  شامل بورس های متعددی است که ساختارهای کیسه مانندی هستند که از مایع سینوویال تشکیل شده اند. بورس ها بین پوست و برجستگی های استخوانی قرار دارند. برخی از این بورس ها با مفصل زانو ارتباط برقرار می کنند. تجمع مایع در فضای داخل مفصلی و بورس های مفصل را افیوژن یا آب آوردن مفصل  می گویند. افیوژن های کوچک و بدون علامت می تواند در افراد سالم رخ دهد.

علل شایع شامل :

علل ضربه یا آسیب

زانو بیشتر از سایر مفاصل آسیب می بیند زیرا بخشی از اندام تحمل کننده وزن است

1. رباط

2. استخوانی

3. منیسک

4. سندرم های  استفاده بیش از حد

علل غیر ضربه

  • آرتریت
  • عفونت
  • رسوب کریستال
  • تومور
  • علل سیستمیک
  • آرتروز

تشخیص ورم زانوورم زانو

ارزیابی زانوی حاد متورم باید با شرح حال و معاینه کامل زانوی آسیب دیده و زانوی طرف مقابل شروع شود. سوالات مهم شامل مکانیسم آسیب، مدت زمان، شدت شروع، سابقه قبلی مفصل، علائم تشدید کننده و هر گونه علائم سیستمیک مرتبط است. ورم زانو با سابقه آسیب اخیر ممکن است نشان دهنده یک اختلال داخلی مانند پارگی رباط یا مینیسک باشد. در مقابل، افیوژن غیر ضربه ظن بیشتری به عفونت یا بیماری سیستمیک دارد. در هر بیماری که با تورم زانو مراجعه می کند، باید سابقه جراحی قبلی مشخص شود. بیماران معمولاً از تورم و سفتی همراه با کاهش دامنه حرکتی شکایت دارند. یک افیوژن بزرگ می تواند منجر به ناتوانی در باز کردن کامل زانو شود.

نشانه های قرمز

پرچم های قرمز شامل تب، عدم تحمل وزن، از دست دادن نبض های دیستال، از دست دادن حس دیستال زانو، شکستگی های باز و سلولیت روی زانو هستند. این پرچم های قرمز معمولاً نیاز به ارزیابی فوری دارند.

معاینه بیمار

افیوژن مفصل زانو تورم اطراف کشکک و اتساع بورس فوق کشکک را نشان می دهد. بیماران ممکن است دامنه حرکتی محدودی داشته باشند و در هنگام حرکت کردن درد داشته باشند. این معاینه باید شامل ارزیابی پوست، مشاهده راه رفتن، لمس ساختارهای خارجی زانو، دامنه حرکتی فعال و غیرفعال، حساسیت خط مفصل و آزمایش ویژه باشد. تست های ویژه شامل تست برای منیسک داخلی و خارجی، تست ها برای پارگی ACL، پارگی PCL و تست برای آسیب های LCL و MCL باید انجام شود. تست مفصل کشککی رانی (تست فشرده سازی) پاتولوژی در کمپارتمان کشکک را نشان می دهد. همیشه معاینه را با زانوی سالم مقایسه می شود.

در آرتریت سپتیک، علائم زیر تنها علائمی هستند که در بیش از 50 درصد بیماران بروز می‌کنند: درد مفاصل، سابقه تورم مفاصل و تب.

ارزیابی تشخیصی

  • رادیوگرافی‌ تحمل‌کننده وزن در 3 نما باید برای جستجوی شکستگی در صورت تروما تجویز می شود. این شامل نماهای AP، جانبی و محوری است. فابلا، یک استخوان سزاموئید واقع در داخل گاستروکنمیوس، ممکن است در عکس رادیوگرافی دیده شود. این یک نشانگر رادیویی مات برای مرز خلفی سینوویوم زانو است. علامت فابلا یا جابجایی فابلا با افیوژن سینوویال و توده ی پوپلیتئال دیده می شود.ورم زانو

همان رادیوگرافی جانبی زانو ممکن است افزایش تیرگی و گشاد شدن بورس فوق کشکک را نشان دهد که در صورت مشاهده علامت فابلا باید بررسی شود. دلیل دیگر برای رادیوگرافی ساده، تشخیص بیماری فرسایشی است که در آرتریت روماتوئید (RA) یا باریک شدن فضای مفصلی که هم در استئوآرتریت و هم در آرتریت روماتوئید وجود دارد.

سونوگرافی افیوژن می تواند به ارزیابی یک افیوژن پیچیده از یک افیوژن ساده کمک کند و همچنین می تواند برای انجام آرتروسنتز استفاده شود. آزمایش بار نمکی ممکن است برای تعیین اینکه آیا زخم نزدیک مفصل با مفصل ارتباط برقرار می کند یا خیر استفاده شود. در زانو، 55 میلی لیتر سالین برای رسیدن به حساسیت 95 درصد مورد نیاز است.

کشیدن آب مفصل یا آرتروسنتز

آرتروسنتز و سپس آنالیز مایع سینوویال باید در تمام موارد ورم زانو بدون دلیل انجام شود. مایع آسپیره شده باید از نظر شمارش سلولی، رنگ آمیزی گرم، کشت باکتریایی و آنالیز کریستال مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

همارتروز(آب مفصل خونی) معمولاً در اثر ضربه مفصل ایجاد می شود. سایر اختلالات انعقادی مانند هموفیلی می توانند در غیاب تروما باعث همارتروز شوند.

قطرات چربی (که توسط میکروسکوپ پلاریزه تشخیص داده می شود) نیز نشان دهنده شکستگی در مفصل است.

آنالیز آسپیره مایع سینوویالورم زانو

  • شمارش کامل سلول ها با تفاوت (گلبول های سفید WBC، لکوسیت های پلی مورفونوکلئر)
  • بررسی کریستالی مایع سینوویال
  • کشت باکتریایی و رنگ آمیزی گرم مایع سینوویال
  • ویسکوزیته (RA: انتظار کاهش ویسکوزیته و تشکیل لخته موسین ضعیف است)
  •  گلوکز
    • سطح پایین گلوکز سینوویال-مایع نشان دهنده یک مفصل عفونی است، اما سطوح پایین گلوکز تنها در حدود 50 درصد از بیماران مبتلا به مفاصل سپتیک وجود دارد و همچنین می تواند در آرتریت روماتوئید رخ دهد.
    • سطح گلوکز ناشتا معمولاً به کمتر از نصف سطح خونی که به طور همزمان به دست می آید کاهش می یابد.
  • وجود کریستال ها نمی تواند آرتریت سپتیک را با قطعیت رد کند. آرتریت سپتیک همزمان با نقرس یا نقرس کاذب در کمتر از 5 درصد موارد رخ می دهد.

آرتریت سپتیک

  • مایع مفصلی کدر یا چرکی به نظر می رسد.
  • شمارش سلولی با WBC بیشتر از 50000 برای آرتریت سپتیک تشخیصی در نظر گرفته می شود.
  • مفصل مصنوعی با WBC بیشتر از 00 سپتیک در نظر گرفته می شود.

مایع سینوویال غیر التهابی

استئوآرتریت

شایع ترین علت افیوژن های غیر التهابی زانو (تعداد گلبول های سفید مایع سینوویال کمتر از 2000 سلول در میلی لیتر) آرتروز زانو است
  • استئونکروز
  • آرتروپاتی شارکو
  • سارکوئیدوز
  • آمیلوئیدوز
  • کم کاری تیروئید
  • آکرومگالی

آرتریت التهابی

  • عفونت
  • بیماری خودایمنی
  • آرتریت ناشی از کریستال باشد
    شرایط غیر عفونی باعث افیوژن سینوویال التهابی قابل توجهی می شوند مانند :
  • نقرس
  • نقرس کاذب
  • تب روماتیسمی حاد
  • آرتریت واکنشی
  • RA
  • آرتریت سپتیک

علل عفونی

  • فرآیندهای عفونی:
    • بیماری لایم
    • عفونت پس از استرپتوکوک
    • سیفلیس
    •  برای استئومیلیت

مطالعات ادرار عفونت های دستگاه ادراری و بیماری های مقاربتی از جمله سوزاک، کلامیدیا و تریکوموناس را که می توانند باعث آرتریت واکنشی شوند، بررسی می کنند.

آزمایش‌های واکنش زنجیره‌ای پلیمراز در محل‌های مخاطی درگیر برای سوزاک و کلامیدیا نیز باید در نظر گرفته شود.

کشت مدفوع می تواند سالمونلا، یرسینیا، کمپیلوباکتر و شیگلا را شناسایی کند که همگی می توانند باعث آرتریت واکنشی شوند.

درمان ورم زانوورم زانو

علت افیوژن مفصل زانو تعیین کننده مراقبت و درمان آن است. اغلب پس از درمان علت تورم مفصل، تورم از بین می رود. با این حال، همه علل افیوژن مفصل زانو قابل درمان نیستند. برای بسیاری، درمان شامل مدیریت علائم شما به جای از بین بردن آنها است.

متخصص زانو مفصل متورم شما را درمان و مدیریت می کند. درمان ورم زانو شامل :

آنتی بیوتیک

آنتی بیوتیک ها به درمان عفونت کمک می کنند. اگر آرتریت سپتیک (عفونت در مفصل زانو) دارید، ممکن است پزشک شما آنتی بیوتیک تجویز کند.

آرتریت سپتیک: پس از ارسال مطالعات آزمایشگاهی، آنتی بیوتیک های داخل وریدی (IV) را برای عامل عفونی مشکوک شروع کنید. شایع ترین علل باکتریایی عبارتند از: استافیلوکوک، استرپتوکوک، باسیل گرم منفی، مایکوباکتریوم، کوکسی گرم منفی، باسیل گرم مثبت. و بی هوازی (%). همچنین ممکن است مشاوره ارتوپدی لازم باشد. تخلیه مفصل با بهبودی سریع و عوارض کم همراه است. آرتروسکوپی امکان تجسم مفصل را فراهم می‌کند، توانایی لیز کردن چسبندگی‌ها را فراهم می‌کند، چرک را تخلیه می‌کند، و در صورت نیاز می‌تواند دبریدمان مواد نکروزه را تسهیل کند.

ورم زانو

آرتروسنتز کاری است که دکتر زانو  مایع سینوویال را از مفصل متورم شما تخلیه می کند. ممکن است آن را برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستند. آزمایش‌ها می‌توانند باکتری‌ها، پروتئین‌ها، سلول‌های خونی خاص، گلوکز یا سایر نشانه‌های شرایط مختلف را نشان دهند.

استروئید

  • استروئیدها به مسدود کردن مواد شیمیایی التهابی کمک می کنند. آرتریت می تواند باعث التهاب شود و التهاب می تواند باعث ترشح مفصل شود. برخی از استروئیدها خوراکی مصرف می شوند و برخی دیگر مستقیماً به مفصل زانو تزریق می شوند. استروئیدهای داخل مفصلی باید تا زمانی که عفونت یا سایر موارد منع مصرف رد شود استفاده نشوند.
  • کلشی سین دارویی برای افرادی است که نقرس دارند. به درد، التهاب و ترشح مفاصل کمک می کند.

آسیب و شکستگی

  • آسیب های لیگامانی: بیمار را می توان با زانوبند به جراح ارتوپد قرار داد.
  • شکستگی ها: ممکن است این شکستگی ها بسته به شدت نیاز به ارجاع به جراح داشته باشند. برای شکستگی های کودکان شامل صفحه رشد باید طبفه بندی شوند .

روماتولوژیک و واکنشی

  • شرایط روماتولوژیک: می توان از داروهای ضد التهاب (NSAIDs) یا استامینوفن استفاده کرد و بیمار باید به متخصص روماتولوژی ارجاع داده شود.
  • آرتریت واکنشی: عفونت اولیه باید با آنتی بیوتیک مناسب درمان شود. برای درد می توان از NSAID ها و استامینوفن استفاده کرد.

تورم حاد زانو

  • درد و تورم حاد زانو، شامل آتل ها، کیسه های سرد یا یخ، بریس های جزئی یا غیر تحمل کننده وزن، ضدالتهاب های غیراستروئیدی (NSAIDs) یا سایر مسکن ها می شود. اگر مفصل افیوژن بزرگی دارد که باعث درد می شود، تخلیه ممکن است یک درمان موثر باشد. نمونه مایع باید قبل از شروع آنتی بیوتیک تهیه و آزمایش/کشت شود.ورم زانو

پیش بینی و پیامدهای ورم زانو

اگر بیمار هر یک از موارد زیر را داشته باشد، ممکن است در آرتریت سپتیک پیامدهای ضعیفی رخ دهد:

  • 80 سال یا بیشتر
  • ناحیه آسیب دیده یک مفصل بزرگتر باشد، مانند لگن یا شانه
  • اگر بیمار به مدت 7 روز تحت درمان مناسب قرار داشته باشد و هنوز در کشت مایع سینوویال یافته های مثبت داشته باشد
  • اگر بیش از 7 روز قبل از شروع درمان بگذرد
  • بیماری های همراه، از جمله دیابت، باکتریمی، بیماری مزمن کلیوی یا RA

عوارض ورم زانو

خطرات تاخیر در درمان بیش از 24 تا 48 ساعت شامل محدودیت دائمی در عملکرد مفصل و از دست دادن استخوان زیر غضروفی است. تهاجم باکتری می تواند منجر به آسیب دائمی به غضروف مفصلی شود.

عفونت در مفصل پروتز زانو ممکن است ناشی از عفونت موضعی باشد که درمان نشده و از طریق جریان خون به آن ناحیه به پروتز سرایت کرده است.

 تیم درمان ورم زانو

مدیریت ورم زانو نیازمند یک تیم بین حرفه ای از متخصصان مراقبت های پزشکی و بهداشتی است که شامل یک پرستار، تکنسین های آزمایشگاهی و تعدادی از پزشکان در تخصص های مختلف است. بهترین نتیجه برای بیمار را می توان با یک برنامه درمانی هماهنگ بین تیم های چندتخصصی و بین حرفه ای به دست آورد.

در نهایت، به دلیل درد زانو و کاهش تحرک، باید با متخصص توانبخشی و فیزیوتراپیست برای حرکت زودهنگام مشورت شود.

بدون نظر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *